Middeleeuwen

'Boek: De Katharen. Feit en fictie.'

Aan het begin van de 14de eeuw maakt de inquisitie definitief een einde aan het verhaal van de Katharen. Stilaan worden ze vergeten. Toch blijven de mythes. Wat weten we vandaag over de Katharen? Wat is feit en wat is fictie? Klopt het dat de kerk als grote satan het ware kathaarse christendom vervolgd heeft met grof geweld? Zijn de Katharen werkelijk de graalhoeders? En zijn ze ook echt de geestelijke broeders van de tempeliers?

John van Schaik is een van de huidige specialisten van de katharen en het esoterisch christendom. Hij promoveerde op de katharen en het manicheïsme. Met zijn boek 'De katharen. Feit en fictie' wil hij een aantal foutieve opvattingen over de katharen uit de wereld helpen.

In de eerste drie hoofdstukken wordt de opvatting weerlegd dat de ketters tussen 1000 en circa 1150 katharen zijn. Pas vanaf 1150 is het aantoonbaar dat er katharen optreden in het Rijngebied, Zuid-Frankrijk en Noord-Italië. Een overzicht en een samenvatting van alle bekende kathaarse teksten biedt een instrument om te oordelen wat feit en fictie in het katharisme is. De auteur is er zich van bewust dat de lezing van dit boek soms wat moeilijk is. Er wordt gebruik gemaakt van theologische begrippen. Daarom is er ook een begrippenlijst opgenomen.

"Ik geloof niet in de katharen als de christenen van vrijheid en liefde. Ik geloof ook niet in de geheime inwijding in de grotten van de Pyreneeën. In dergelijke voorstellingen drukken zich eerder onvervulde religieuze verlangens uit, dan dat ze de kathaarse werkelijkheid dekken. We projecteren als het ware op de katharen wat we in het christendom missen. Dergelijke geromantiseerde voorstellingen zeggen dus meer over onszelf dan over de katharen."

Een belangrijke vraag is: wat is de kern van het kathaarse christendom en waarom moest het als ketters worden vervolgd? De katharen voelen zich niet goed thuis op aarde. De aarde en het lichaam zijn voor hen een schepping van de duivel of de slechte God. De goede God is niet de Schepper en hij heeft de zichtbare schepping niet gewild. Christus, de Verlosser, heeft zich niet vernederd om mens te worden en om één te worden met de mens Jezus. Aldus is Christus niet gekomen om alle mensen te verlossen. Hij is enkel gekomen voor de katharen, de 'perfecti' of ingewijden. Aldus heeft het kathaarse christendom te maken met het dualisme, het docetisme, de reïncarnatie en de inwijdingspraktijk. De auteur gaat dieper in op de leer van de katharen en legt uit wat er 'ketters' aan is en wat esoterisch. Ook maakt hij duidelijk waarom deze stroming in onze tijd zo veel mensen aanspreekt. (Mark Haverals).

John van Schaik,
De katharen. Feit en fictie;
uitgeverij Davidsfonds, Leuven
uitgeverij Ten Have, Kampen,
237